1.2.1. Bulaşıcı Ektima (V)
Etiyoloji:
1.2.1. Bulaşıcı Ektima (V)
Bulaşıcı ajan: Nedeni, kuru kabuklarda aylarca enfektif kalabilen bir çiçek virüsüdür (Parapoxvirus cinsi).
Devedikeni, karaçalı veya anız içeren meralarda değişimden sonraki 10-14 gün içinde salgınlar meydana gelebilir.
Klinik Belirtiler:
Bulaşıcı ektima virüsü en sık ağız ve koroner bandın muko-kütanöz bileşkesinde proliferatif lezyonlarla sonuçlanır.
Özellikle 2 aylıktan küçük yapay olarak yetiştirilmiş kuzularda şiddetlidir.
Morbidite yüksek olabilir ancak komplike olmayan vakalarda mortalite düşüktür.
Lezyonlar 2-4 hafta kadar devam eder, sonra yavaş yavaş geriler.
Sürüdeki hastalık genellikle 6-8 hafta sürer.
Tedavi:
Sekonder bakteriyel enfeksiyondan şüphelenilmedikçe tedavi büyük ölçüde başarısızdır, bu durumda sistemik antibiyotikler yardımcı olabilir
Ağır şekilde etkilenmiş hayvanlar, ağızları emzirmeyi önleyecek kadar ağrıyorsa veya koyunların gençlerin emzirmesini önleyecek kadar önemli meme lezyonları varsa, destekleyici bakım ve yardımlı besleme gerektirebilir.
Yönetim/önleme/kontrol önlemleri:
Kuzulama barınağının kapsamlı temizliği ve dezenfeksiyonu, hastalığın olağan yıllık görünümünün kırılmasına yardımcı olabilir.
zoonoz
İnsanlara virüs bulaşabilir ve virüsü bir hayvandan diğerine bulaştıran vektörler olarak hareket edebilir.
Etkilenen hayvanlarla uğraşırken koruyucu eldiven kullanmaya çok dikkat edilmelidir.
1.2.2. Maedi-Visna (V)
Koyun progresif pnömonisi olarak da bilinen Maedi-visna (MV), koyunların çok uzun kuluçka süresi olan ve yaşam boyu enfeksiyona yol açan tedavi edilemez viral bir hastalığıdır.
Etiyoloji: Her ikisi de küçük ruminant lentivirüsler (SRLV’ler) olarak bilinen bir virüs alt grubuna ait olan maedi-visna virüsü (MVV) ve caprine artrit-ensefalit virüsü (CAEV) neden olur.
Yeni doğan kuzular için birincil enfeksiyon yolu, enfekte koyunlardan kolostrum ve süt tüketimidir.
Solunum salgıları yoluyla yatay geçiş de önemlidir.
Çiftleşme veya suni tohumlama sırasında dikey geçiş (transplasental) ve meni yoluyla bulaşma da mümkündür, ancak bunların önemi ve kapsamı tam olarak araştırılmamıştır.
Klinik Belirtiler: Hastalığın şekline göre değişirler.
1. Solunum formu. Nefes darlığı ve karın solunumu, öksürük (stresli durumlarda Örneğin. yüksek çevre sıcaklığı, koşma, yüksek stoklama yoğunluğu), ilerleyici kilo kaybı, ölüm.
2. Artrit. Eklem şişmesi esas olarak karpal ve tarsal, ayrıca metakarpal ve metatarsal, topallık.
3. Mastit. Sertleşmiş meme
4. Nörolojik form. Kararsızlık, ataksi, arka uzuvlarda güçsüzlük, ensefalite bağlı parezi ve felç
Çok uzun kuluçka süresi nedeniyle klinik belirtiler 2 yaşından büyük hayvanlarda görülür.
Tanı klinik semptomlara dayanır ve laboratuvar muayeneleri ile doğrulanır.
Maedi-Visna için herhangi bir tedavi veya aşı yoktur.
Hastalığı kontrol altına almak ve prevalansını azaltmak için dünya genelinde enfekte hayvanların erken dönemde teşhis edilmesini amaçlayan eradikasyon programları uygulanmaktadır.
Önleyici ve Eradikasyon Tedbirleri
Üreme istasyonlarında ve laboratuvardan yıllık, iki yılda bir veya daha sık kan örneklemesi
enfekte hayvanların erken teşhisi için testler
Kuzulama sonrası yönetim, öncelikle yetişkin hayvanlardan izole edilmiş, düzenli olarak temizlenmiş ve dezenfekte edilmiş bir alanda yapay emzirme uygulamasına dayanmaktadır.
Belirgin klinik belirtiler ve pozitif laboratuvar tanısı olan hayvanların derhal uzaklaştırılması ve seronegatif hayvanlarla yer değiştirmeleri
Çiftlik içindeki seropozitif ve seronegatif grupların mekansal ve yönetimsel ayrımı.
Yüksek seroprevalansa sahip sürülerde en verimli uygulama, en yaşlı ve daha az üretken seropozitif hayvanların yıllık olarak itlaf edilmesi ve bunların özel olarak seronegatif üreme stokları ile değiştirilmesidir.
Geri kalan sürünün yetişkin hayvanları ile temas yoluyla MVV’nin yatay geçişini önlemek için sütten kesimden sonra değiştirilen hayvanların ayrı barınma tesislerinde tutulması.
Önleyici ve Eradikasyon Tedbirleri
Satın alınan hayvanlar, sertifikalı MVV içermeyen çiftliklerden olmalıdır.
Tesis ve ekipmanların uygun dezenfektanlarla düzenli olarak temizlenmesi ve dezenfeksiyonu Uygun barınma ve iyi hijyen uygulamalarının uygulanması
MV seronegatif sağım koyunları ayrı gruplandırılmalı ve seropozitif olanlardan önce makine ile sağılmalıdır.
Sürülerin MVV durumu bilinmediğinde, ortak meralarda otlatma ve altyapı ve ekipmanın paylaşımından kaçınılmalıdır.
Çiftleşme veya meni toplama için kullanılan koçların MVV içermemesi gerekir.
Direnç için yetiştirme de düşünülebilir, ancak evrensel olarak kabul edilen dirençli genotipler henüz geliştirilmemiştir.
Bir sürünün MVV’siz olarak nitelendirilmesi, her 6 ayda bir, yılda bir veya her 2 yılda bir (ülkeye bağlı olarak) iki ila beş ardışık negatif test gerektirir.
Hayvanlarda klinik MV belirtisi olmadığında, yetişkin hayvanlarda seronegatif olduğunda ve son üç yıl içinde menşe koyun sürülerinde MV ne klinik ne de serolojik olarak teşhis edilmemişse canlı hayvan ticaretine izin verilir.